جزییات مهم از افزایش رقم یارانه نان در 12 اردیبهشت | گرانی نان در راه است؟

چندیش پیش خبرهایی مبنی بر تغییر قیمت یارانه نان یا جایگزینی کالابرگ بجای یارانه نان منتشر شد. هنوز برای تغییر یارانه نان تصمیم گیری نشده است. وزیر اقتصاد گفت: تا دی ماه خبری از تغییر یارانه نان وجود ندارد. یارانه نان دی ماه به حساب سرپرستان خانوار بزودی واریز خواهد شد. مشخص نیست چه زمانی مشکل یارانه نان حل خواهد شد..

محمد جلال در یک مصاحبه رادیویی اظهار داشت: ایده هوشمند سازی یارانه نان رویکرد متفاوتی در تاریخ اقتصاد کشور بود. هوشمندسازی در مرحله ابتدایی از سال گذشته بر ساختار توزیع آرد و فروش نان نظارت داشت.

مشاور وزیر اقتصاد و دارایی گفت: در سال‌های گذشته ساختار توزیع آرد یارانه‌ای سهمیه‌ای و ثابت بوده و نظارتی هم بر عرضه عملکرد نانوایان صورت نمی‌گرفت ولی با اجرای این طرح، نانوایان متأثر از مقدار فروش نان به مردم، آرد یارانه‌ای دریافت می‌کنند که هدر رفت و انحراف در توزیع کاهش یافته است.

وی افزود: در سال ۱۴۰۲ از موضوع هدر رفت آرد یارانه‌ای عبور خواهیم کرد و تمرکز بر کیفیت و جلوگیری از کم فروشی خواهد بود.

مشاور وزیر اقتصاد و دارایی با اعلام اینکه روزانه بین ۱۰ تا ۱۱ میلیون تراکنش خرید نان در کشور وجود دارد، گفت: به زودی زمینه ارزیابی از کیفیت نان، برخورد نانوایان و مقدار نان به ازای هر تراکنش مهیا خواهد شد تا ملاک تخصیص یارانه به نانوایی‌ها قرار گیرد.

یک نانوایی چطور نان سنگک را ۳ هزار تومان آن هم به قیمت سال ۱۴۰۰ بدهد. هزینه آرد که دولت به ما می‌دهد نهایت ۱۵ الی ۲۰ درصد هزینه‌های ما را پوشش می‌دهد. ۸۰ درصد هزینه‌های ما مطابق با بازار آزاد حرکت می‌کند.

اگر به نانوایی‌های مختلف سر زده باشید، قطعا با قیمت‌های متفاوتی مواجه خواهید شد، نان را از ۵ هزار تومان تا هر عدد ۴۰ هزار تومان می‌توانید، ببینید. این تفاوت قیمت را در بین قیمت نان سنگک و نان بربری بیشتر می‌توان دید. هرچند کیفیت آنها تغییری نکرده است.

در یک نانوایی نان بربری کنجدی ۱۰ هزار تومان در محله ۵ هزار تومان در یک محله ۱۲ هزار تومان است. اما قیمت نان سنگک خیلی بیشتر از اینهاست. کف نان سنگک در اغلب نانوایی های ۱۰هزار تومان است؛ در برخی نانوایی ها هنوز قیمت مصوب نان به دست مردم میرسد یعنی ۵ هزار تومان اما سقف قیمت این نان تا ۳۰ هزار تومان است. اگر نانوایی بروید هم می‌توانید نان ۳۰تومانی بخرید. اگر همین نان را آنلاین بخرید باید ۴۰ هزار تومان هزینه کنید.

در مورد عرضه متنوع نان در مناطق مختلف تهران با اصغر پابرجا رئیس سابق اتحادیه نان سنگک گفتگو کردیم. او می‌گوید: سه سال است قیمت مصوب تغییر نکرده است. همه نانوایی‌ها با ضرر نان می‌فروشند. الان قیمت خمیر نان یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان است. درحالی که ما ۳ سال قبل آن را حدود ۱۰۰ الی ۱۵۰ تومان می‌خریدیم. الان قیمت آب، برق، گاز گران شده است. نانوا باید مالیات، بیمه بدهد. گذشته از اینکه اجاره نانوایی ۶۰ میلیون تا ۱۰۰ میلیون شده است. هزینه کارگر نیز که رشد کرده است.

او ادامه می‌دهد: یک نانوایی چطور نان سنگک را ۳ هزار تومان آن هم به قیمت سال ۱۴۰۰ بدهد. هزینه آرد که دولت به ما می‌دهد نهایت ۱۵ الی ۲۰ درصد هزینه‌های ما را پوشش می‌دهد. ۸۰ درصد هزینه‌های ما مطابق با بازار آزاد حرکت می‌کند.

پابرجا می‌گوید: چرا دولت آب، برق، گاز ، مالیات و بیمه را افزایش می‌دهد، ما نباید قیمت نان را افزایش دهیم. پیشنهاد من به عنوان یک عضو خانواده نانوایان سنگگ این است که دولت آرد را به قیمت آزاد بدهد و اجازه بدهد، بازار خود را خود را پیدا کند.

او می‌افزاید: دولت می‌خواهد هزینه هیچ چیز را ندهد و نانوایان را در مقابل مردم قرار دهد. به همین دلیل هم هست که قیمت نان را تاکنون رسما گران نکرده است.

به گفته وی علاوه بر زیرساخت کارت خوان‌های هوشمند، برنامکی در اختیار مردم قرار می‌گیرد که کلیه سوابق خرید مردم در اختیارشان خواهد بود و می‌توانند درباره تجربه خریدشان از نانوایان اظهار نظر کنند:

«یعنی مردم به ازای خرید‌هایی که انجام می‌دهند در آن برنامک سوابق خریدشان را مشاهده می‌کنند. همچنین امکان اظهار نظر در مورد کیفیت، احیاناً تخلفات و هر گونه رفتار غیرمتعارفی که از سمت نانوا مشاهده می‌کنند وجود دارد. در مقابل هم رفتار‌های متعهدانه و درست کارانه‌ای که مشاهده می‌کنند را میتوانند در اظهار نظر خودشان منعکس کنند.»

مشاور وزیر اقتصاد در پاسخ به این سؤال که این اپ از کی در اختیار مردم قرار می گیرد، اظهار داشت این برنامک الان آماده شده است و در بهار 1402 به صورت رسمی معرفی خواهد شد.

او تأکید دارد که اگر ساختار ثبت تجربیات خرید مردم در دسترس باشد، از بسیاری از تخلفات پیشگیری می‌شود.

گفتنی است مشخص نیست چه شرکتی در طراحی این اپلیکیشن همکاری داشته و برچه اساسی انتخاب شده است. پیش از این انتقاداتی به روند انتخاب و تولید دستگاه‌های کارتخوان طرح هوشمند یارانه نان، وارد بود. تجهیزاتی که به گفته یک مقام دولتی، ۹۰۰ میلیارد تومان هزینه برداشته است.

وی تاکید کرد: اما آزاد سازی قیمت نان و حذف یارانه آرد و نان به هیچ وجه در دستور کار دولت نیست.

جلال با تشریح جزئیات بخش تکمیلی مرحله دوم طرح هوشمندسازی سازی یارانه آرد و نان اعلام کرد: دولت هیچ برنامه‌ای در خصوص آزاد سازی قیمت نان یا سهمیه بندی نان ندارد و کاملا هم با سهمیه بندی نان برای مردم مخالف هستیم این گمانه زنی‌ها از ابتدای طرح مطرح بوده است.

وی تصریح کرد: من فکر می‌کنم دولت با گذشت یک سال از آغاز طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان توانسته اثبات بکند که این‌ها صرفا شایعاتی بوده که مطرح شده است.

مبنای اصلی عملکرد ما یک‌ماهه است، البته دوره دریافت آرد برای هر نانوایی متفاوت است. برای برخی دوره‌های ۱۰ روزه، ۱۵ روزه و یا ۳۰ روزه محاسبه می‌شود و متناسب با عملکرد دوره‌های قبلی، سهمیه آرد دریافت می‌کنند؛ یعنی برای هر ماه در دوره‌های ۱۰ روزه یک‌سوم ماه در دوره‌های ۱۵ روزه یک‌دوم و یا ۳۰ روزه به همان اندازه قبل اختصاص می‌یابد. هر نانوایی که فروش نان بیشتری داشته باشد و ساعت کارش را بخواهد افزایش دهد، در دوره آینده سهمیه آرد با چند درصد افزایش دریافت می‌کند؛ یعنی امکان افزایش تولید وجود خواهد داشت و کسی که قصد دارد نان بیشتری بفروشد و سهمیه او کفاف عملکردش را ندهد، سهمیه‌اش بالا می‌رود و به تدریج هر دوره که عملکرد محقق شود، براساس داده‌های کارتخوان هوشمند تا ۱۰ درصد امکان افزایش سهمیه آرد وجود دارد. در زمینه افزایش کمک‌هزینه نانواها به دلیل عدم افزایش قیمت نان در سال جاری و بر اساس قولی که دولت برای جبران افزایش هزینه اجاره و یا دستمزد نانواها داده است،‌ از اول طرح ۱۵ درصد ارزش عملکرد فروش نان به نانوا واریز می‌شد، اما در فاز دوم این رقم به دو برابر افزایش می‌یابد. در پایان هر روز عملکرد کارتخوان در فروش نان مبنای محاسبه کمک‌هزینه قرار می‌گیرد و از این پس این کمک‌هزینه به ۳۰ درصد افزایش می‌یابد. البته این عدد قطعی نشده ممکن است بین ۳۰ تا ۳۵ درصد از عملکرد نانوا در هر روز به عنوان کمک‌هزینه به حسابش واریز شود.

برخی نانوایان برای دریافت یارانه بیشتر ممکن است بیش‌اظهاری در فروش تعداد نان داشته باشند، با آن چگونه برخورد می‌کنید؟

مدیریت هوشمند آرد و نان به خاطر تحلیل داده‌ها و بهره‌برداری از داده‌ها است و توصیه ما به همه نانوایان این است که بزرگترین دارایی یک نانوا سوابق تراکنشی او در کارتخوان هوشمند است، بنابراین نسبت به سلامت و درستی داده‌های خود دقت کنند. در برخی نانواها مشاهده می‌شود که مثلا با یک کارت بانکی خریدهای غیرمتعارف به عنوان مشتری ثبت می‌شود. چون سامانه هوشمند است آن را شناسایی می‌کند. یا ممکن است برخی نانوایان نان را گران‌تر بفروشند یا تعداد بیشتری نان ثبت کنند، در حالی که کمتر از آن به مشتری تحویل می‌دهند. در این زمینه هم از نظارت مردمی استفاده می‌شود و هم بازرسان ویژه وجود دارند که در صورت کشف تخلف، جریمه‌های آن چنان سنگین خواهد بود که دیگر کسی به فکر رفتار متقلبانه نباشد. با پردازش داده‌ها و استخراج آن می‌توان عملکرد واقعی نانوا را به دست آورد. اگر عملکرد واقعی کمتر باشد، میزان سهمیه آرد و حتی کمک‌هزینه به نانوایی در دوره‌های بعدی کم می‌شود و رتبه نانوا کاهش پیدا می‌کند.