از سرگیری واریز یارانه تشویقی ۱۲۰ هزار تومانی | بازگشت طرح کالابرگ الکترونیک در فاز جدید

طرح کالابرگ اعتباری با وجود موفقیتی که در اصلاح مسیر هزینه‌کرد یارانه نقدی داشت با سرنوشت مبهمی مواجه شده و دو ماه است که اعتبار این طرح برای خانوارهای مشمول شارژ نمی شود.

صفر تا صد کالابرگ الکترونیکی دولت برای خانوارها

از نخستین مرحله‌ای که یارانه نقدی به‌ حساب خانوارهای واریز شد قرار بود این مبلغ صرف تأمین معیشت خانوارها شود و از سال ۱۴۰۲ برای حمایت از امنیت غذایی خانوارها در جراحی اقتصادی، طرح کالابرگ الکترونیک اجرا شد. این طرح در ادامه توانست با اعطای مشوق‌های اعتباری، مسیر هزینه شدن یارانه نقدی را اصلاح کند و بخش عمده یارانه‌بگیران، به‌خصوص در ۳ دهک پایین را پای ‌کار بیاورد.

شرط مجلس در موافقت با جراحی اقتصادی و حذف دلار ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی اجرای طرح کالابرگ و حفاظت از امنیت غذایی خانوارها بود؛ درنتیجه دولت سیزدهم، بعد از اجرای آزمایشی این طرح، به‌ موازات اصلاحات ارزی و افزایش قابل‌توجه مبلغ یارانه نقدی، اجرای سراسری طرح کالابرگ الکترونیک را در دستور کار قرار داد و به‌تدریج به مرحله‌ای رسید که توانست با اجرای طرح فجرانه، رؤیای تخصیص یارانه نقدی به خرید مواد غذایی خانوارها را محقق کند.

گرچه در ماه‌های پایانی دولت سیزدهم بحث تداوم اجرای طرح کالابرگ پیگیری می‌شد و مجلس نیز بر اجرای آن تأکید داشت، حالا شواهد حاکی از این است که این طرح کالابرگ از دستور کار دولت خارج شده و دیگر اعتبار خرید کالابرگ برای خانوارهای ۷ دهک پایین درآمدی شارژ نمی‌شود.

سرنوشت طرح کالابرگ

بعد از اینکه طرح ۳ ماهه فجرانه از دهه فجر تا عید فطر اجرا شد و توانست انتظارات سیاستگذاران برای کمک به معیشت خانوارهای کم‌درآمد را محقق کند هیأت وزیران دولت سیزدهم جلساتی برای تمدید طرح کالابرگ و ابزارهای تشویقی آن برگزار کرد؛ اما پیش از اینکه نتایج نهایی این جلسات مشخص شود عمر دولت سیزدهم به پایان رسید و دولت وفاق زمام امور را در دست گرفت.

در ماه‌های گذشته، سرنوشت طرح کالابرگ به ‌واسطه جاگیری دولت و تغییر مسئولان دولتی در ابهام بود تا اینکه در شهریورماه، با شارژ نشدن اعتبار کالابرگ برای خانوارهای مشمول، فرضیه متوقف شدن این طرح قوت گرفت، اما هیچ‌ کدام از مسئولان ذی‌ربط به‌صورت رسمی در مورد توقف این طرح صحبتی نکردند.

حالا اما با وجود واریز مستمری خانوارهای تحت پوشش نهادهای حمایتی و ۳ دهک پایین درآمدی، باز هم خبری از شارژ اعتبار کالابرگ نیست و آن‌گونه که برخی از فروشگاه‌های بزرگ طرف قرارداد این طرح می‌گویند، اجرای طرح کالابرگ به شکل و شیوه سابق متوقف شده و فروشگاه‌ها حساب آن را بسته‌اند.

چرا کالابرگ موفق بود؟

طرح کالابرگ برنامه‌ای بود که مجلس به دولت تکلیف کرد و هدف آن حمایت واقعی از معیشت خانوارها در مقابل جراحی اقتصاد و حذف ارز ترجیحی بود. در حقیقت، نمایندگان مجلس اعلام کرده بودند که به شرطی با طرح دولت برای حذف ارز ترجیحی موافقت خواهند کرد که تأمین معیشت خانوارها از طریق تأمین کالاهای اساسی با ثبات قیمت تضمین شود.

به همین دلیل بود که طرح کالابرگ اجرا شد و به‌جای افزایش یارانه نقدی همه خانوارها، منابع را به سمت تشویق خانوارهای ضعیف برای خرید مایحتاج ضروری سوق داد. در این وضعیت خانوارهای مستقر در ۳ دهک پایین درآمدی که ۴۰۰ هزار تومان یارانه می‌گرفتند و خانوارهای دهک‌های ۴ تا ۷ که ۳۰۰ هزار تومان یارانه نقدی دریافت می‌کردند، درصورت خرید کالاهای موجود در سبد کالابرگ، مشمول یارانه تشویقی ۱۲۰ هزار تومانی می‌شدند.

این یارانه تشویقی در طرح فجرانه به ۲۲۰ هزار تومان رسید و بدون هیچ شرطی به استفاده‌کنندگان آن طرح کالابرگ اختصاص یافت. درنتیجه دولت توانست در ابعاد وسیعی حمایت از امنیت غذایی خانوارهای کم‌درآمد را محقق کند. در این میان، اجرای طرح حمایت از امنیت غذایی کودکان و مادران دارای کودک با همکاری وزارت بهداشت باعث شده بود امنیت غذایی خانوارهای نیازمند، به‌خصوص در مناطق محروم کشور ارتقا پیدا کند.

کارنامه طرح کالابرگ

آخرین اطلاعاتی که معاونت رفاه و امور اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در دولت سیزدهم منتشر کرد ماهانه حدود ۲۷هزار میلیارد تومان اعتبار برای واریز یارانه نقدی به‌ حساب جمعیت ۷۹میلیون و ۶۰۰ هزار نفری یارانه‌بگیران تخصیص پیدا می‌کند.

دلیل واریز این مبالغ کلان به‌ حساب یارانه‌بگیران افزایش قیمت کالاهای اساسی و درنتیجه حذف ارز ترجیحی است و در واقع، خانوارها باید این مبالغ را برای جبران همین موضوع هزینه کنند.

بررسی‌های کارشناسی در دوره‌های مختلف نشان می‌دهد که در شرایط عادی، بخش عمده یارانه نقدی به مصارفی نظیر بازپرداخت قبوض، هزینه حمل‌ونقل و تسویه اقتصاد می‌رسد؛ اما اجرای طرح کالابرگ اثبات کرد که با صرف ۴۷ همت اعتبار اضافی به شکل یارانه تشویقی می‌توان مسیر مصرف یارانه نقدی خانوارها را به سمت نظر سیاستگذار اصلاح کرد.

حالا باید دید با توقف طرح کالابرگ معیشت خانوارها پشت کدام سپر ضدتورمی مستقر می‌شود و چه تضمینی برای حمایت از امنیت غذایی خانوارها وجود خواهد داشت.

منبع: روزنامه همشهری